فاکتورهای مهمی در قیمت‌گذاری نفت خام در بازارهای جهانی تاثیرگذارند که شیرین بودن یا ترش بودن آن از جمله آنها هستند.
به گزارش پایگاه اطلاعات و فن آوری فراساحل به نقل ازعصر نفت: بدون تردید تاکنون بارها در صفحات رومه‌ها، سایت‌های خبری، رادیو، تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی، اخبار مختلفی را درباره شاخص‌های نفتی خوانده یا شنیده‌اید؛ اما آیا با فاکتورهای موثر در قیمت‌گذاری نفت و اصطلاحاتی چون نفت شیرین” و نفت ترش” هم آشنایی دارید؟
به طور کلی، نفت خام از نظر میزان گوگرد به دو نوع شیرین و ترش و از لحاظ غلظت به دو نوع سبک و سنگین تقسیم میشود. هر کدام از این تقسیم‌بندی‌ها بر قیمت نفت تاثیرگذار است چراکه به عنوان مثال، استخراج بنزین و گازوئیل از نفت خامی که از میزان گوگرد کمتری برخوردار باشد (نفت شیرین)، برای پالایشگاه‌های نفتی به مراتب آسانتر از نفت خام با میزان بالای گوگرد (نفت ترش) است. به همین ترتیب، نفتهای با غلظت کم یا سبک” نیز به دلیل نیاز به پالایش کمتر نسبت به نفتهای سنگین ارجحیت دارند.
علاوه بر این، برای خریداران نفت، محل استخراج نفت خام هم می‌تواند در ارزش آن تفاوت ایجاد کند. در واقع، هرچه محصول با هزینه کمتری به دست خریدار برسد، به همان نسبت علاقه مشتری نیز برای خرید آن بیشتر میشود. بر همین اساس، نفتی که از دریا استخراج میشود، به دلیل هزینه‌های پایین‌تر تولید و انتقال، مزایای متعددی نسبت به نفت استخراج شده از خشکی دارد و بنابراین، نسبت به نفتی که با کیفیت یکسان از خشکی استخراج میشود (مانند نفت شیل آمریکا) از ارزش بیشتری برخوردار است.
به دلیل این تفاوت‌ها، خریداران نفت خام و تحلیلگران نفتی به روش آسانی برای ارزشگذاری این کالای استراتژیک برمبنای کیفیت و محل استخراج آن نیاز داشتند و شاخص‌هایی مانند برنت، وست تگزاس اینترمیدیت (WTI) و دوبی نیز دقیقاً به همین منظور ایجاد شده‌اند.
شاخص‌های اصلی نفت خام:
به نوشته وبسایت اینوستوپدیا، در حال حاضر ۱۶۱ شاخص نفتی مختلف در جهان وجود دارد که هر یک معرف نفت خامی است که از یک جغرافیای خاص در جهان استخراج میشود. اما بهای بیشتر این شاخص‌ها معمولا با بهای یکی از این ۳ شاخص اصلی برابری می‌کند:
۱- برنت یا مخلوط برنت: تقریبا دو سوم قراردادهای نفتی جهان با شاخص نفت برنت ارزشگذاری میشوند که همین مسئله آن را به پرکاربردترین شاخص نفتی جهان تبدیل کرده است. شاخص برنت که به نام نوع خاصی از غاز بومی آمریکای شمالی و منطقه اوراسیا نامگذاری شده، به نفتی اشاره دارد که از ۴ میدان نفتی مختلف در دریای شمال شامل برنت، فورتیس، اوسبرگ و اکوفیسک در حد فاصل اسکاتلند و نروژ استخراج میشود.
نفت خام این مناطق سبک و شیرین (شامل ۰٫۳۷ درصد گوگرد) است و بر همین اساس، ایده‌آل‌ترین نمونه نفت خام برای تولید بنزین، گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی پرمصرف به شمار می‌رود. همچنین از آنجا که این نوع نفت از دریا استخراج میشود، هزینه تولید آن کمتر و انتقال آن به مقصدهای دور نیز آسانتر است.
۲- وست تگزاس اینترمیدیت: شاخص نفت وست تگزاس اینترمیدیت یا WTI درمورد نفت خامی به کار می‌رود که از چاه‌های نفت آمریکا در جنوب غربی این کشور استخراج شده و از طریق خط لوله به اکلاهما فرستاده میشود. با توجه به اینکه ذخایر این نوع نفت در خشکی قرار دارند، هزینه بارگیری و انتقال آن به سایر نقاط دنیا نسبتا زیاد است و همین مسئله، نقطه ضعف اصلی نفت وست تگزاس اینترمیدیت به شمار می‌رود.
با این حال، نفت وست تگزاس اینترمیدیت بسیار سبک (سبکتر از برنت) و در عین حال بسیار شیرین (شامل ۰٫۲۴ درصد گوگرد) است که آن را برای تولید انواع فرآورده‌های نفتی بویژه بنزین به یک گزینه بسیار مطلوب تبدیل می‌کند. شاخص WTI شاخص اصلی مورد استفاده در بازار نفت آمریکا به شمار می‌رود.
۳- دوبی: شاخص خاورمیانه‌ای نفت دوبی یا دوبی/عمان، شاخص پرکاربرد دیگری است که به نفتی با سطح کیفی پایین‌تر از برنت و وست تگزاس اینترمیدیت اشاره دارد. این نفت کمی سنگین‌تر و دارای گوگرد بیشتری (۲ درصد) نسبت به دو رقیب دیگر است و به همین دلیل، از آن با عنوان نفت ترش” یاد میشود. شاخص دوبی/عمان، شاخص اصلی مورداستفاده برای قیمت‌گذاری نفت صادراتی کشورهای حوزه خلیج فارس به بازار آسیا به شمار می‌رود. شاخص نفت دوبی با عنوان شاخص فاتح” نیز شناخته میشود.
بر همین اساس، وقتی خریداران و تحلیلگران نفتی به عنوان مثال، نام شاخص نفت برنت را می‌شنوند، به خوبی می‌دانند که این نفت در چه سطحی از کیفیت قرار دارد و از کجا استخراج شده است. البته، به دلیل نوسانات عرضه و تقاضا در بازار نفت، ارزش هر شاخص نفتی نیز همواره در حال تغییر است.
در واقع، تقاضای جهانی به اندازه کیفیت نفت و حتی بیشتر، در قیمت آن تاثیرگذار است، به طوری که افزایش تقاضا یا نگرانی از کاهش عرضه نفت در آینده می‌تواند قیمت آن را به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد.
در این میان، آنچه فرایند قیمت‌گذاری نفت را پیچیده‌تر می‌کند، این است که حتی حدس و گمان‌ها درباره قیمت نفت نیز در تعیین قیمت آن موثر است و کوچکترین موضع‌گیری ی رهبران ی جهان می‌تواند قیمت نفت را دچار نوسان کند.
عوامل موثر بر ارزشگذاری نفت خامهمانطورکه گفته شد، دو ویژگی مهمی که علاوه بر محل استخراج، در ارزشگذاری نفت خام تولیدی جهان مورد توجه قرار می‌گیرد، غلظت و میزان گوگرد آن است که نفت خام بر حسب غلظت به دو نوع سبک و سنگین و برحسب میزان گوگرد به دو نوع شیرین و ترش طبقه‌بندی میشود.
به نوشته وبسایت پترولیوم، نفتهای خامی که در دسته سبک قرار می‌گیرند (یعنی دارای گرانش API بیشتر یا غلظت پایین‌تری هستند) و همچنین نفتهای شیرین (یعنی نفت‌هایی که میزان گوگرد کمتری دارند) معمولا به دلیل پالایش آسانتر و در نتیجه استخراج آسانتر و کم‌هزینه‌تر فرآورده‌های نفتی از آنها، در سطح بالاتری نسبت به نفتهای سنگین و ترش قیمت‌گذاری میشوند.
نفتهای خام با API بالاتر از ۳۰ را سبک و ۲۰ تا ۳۰ را متوسط و پایین‌تر از ۲۰ را نفت خام سنگین میگویند. نفت‌هایی با API بیشتر از ۴۴ درجه مانند نفت خام اکوفیسک نیز وجود دارند که از آنها با عنوان نفت فوق سبک” یاد میشود.
نفت شیرین نیز به نفت خامی اطلاق میشود که میزان گوگرد آن کمتر از ۰٫۵ درصد باشد و در مقابل، نفت ترش به نفت خامی گفته میشود که میزان گوگرد آن بیش از ۰٫۵ درصد است. میزان گوگرد موجود در نفت خام به طور معمول بین ۰٫۱ و ۳ درصد وزن نفت خام را تشکیل می‌دهد. معمولاً بیشتر نفتهای شیرین، سبک و بیشتر نفتهای ترش، سنگین هستند.
با توجه به مطالب عنوان شده، شاید جالب باشد که بدانید گرانترین نفت دنیا در مای عرضه میشود. این نفت که با نام نفت خام تاپیس” شناخته میشود، مدتهای طولانی است که گرانترین نفت در دنیا محسوب میشود. سبک بودن و میزان بسیار پایین گوگرد، آن را به یک دارایی با ارزش پالایشی بالا تبدیل کرده است. در حال حاضر قیمت این نوع نفت به بالاتر از ۷۰ دلار رسیده است.
با این حال نفت خام تاپیس که استخراج آن در سال ۱۹۷۹ آغاز شد، از سال ۱۹۹۸ با کاهش تولید مواجه شد و میزان تولید فعلی آن در حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز است که حدود نصف میزان تولید آن از ۲۰ سال گذشته است.
