ایکس کات (X-CUT) و کراس کات (CROSS-CUT) را طبق ASTM D 3359

تست چسبندگی ایکس کات

تست ایکس کات مطابق با استانداردهای ASTM D 3359-09 می باشد. در این روش با اعمال و جدا کردن جسب نواری بر روی بریدگی یا چاک ایجاد شده بر سطح فیلم، چسبندگی فیلم های پوشش رنگ بر سطح فلز مورد ارزیابی قرار می گیرد. برای انجام این تست دو روش با متد A و B وجود دارد.

تخریب یا فاسد شدن یک ماده در اثر واکنش با محیطی که در آن قرار دارد را خوردگی (corrosion) می نامند. محیط های اطراف فلزات و از جمله فولادها که کاربرد وسیعی در زندگی ما دارند و به عنوان محیط های خورنده شناخته می شوند عبارتند از: هوا، آب، خاک، مواد شیمیایی و مخلوطی از این محیط ها. یکی از راه های معروف و شناخته شده ی کنترل خوردگی در این محیط های خورنده، استفاده از رنگ های مناسب و اعمال آن روی سطح فلز است. رنگ می تواند به عنوان یک لایه محافظ از تماس فلز و محیط خورنده ی اطراف آن جلوگیری کرده و یا آن را محدود کند. در نتیجه باعث جلوگیری و یا به تاخیر انداختن واکنش فلز با محیط اطراف می شود. رنگ ها علاوه بر نقش حفاظتی، نقش تزئینی، نمای ظاهری و دکوراتیو قطعات را هم بر عهده دارند.

با توجه به نقش مهم و کاربرد زیاد رنگ های صنعتی، چسبندگی آن ها به سطح فلزی و لایه های رنگ قبلی از اهمیت زیادی هم از جنبه حفاظتی، هم نمای ظاهری و هم از حیث اقتصادی برخوردار است. چسبندگی در واقع معیاری جهت تعیین مقاومت پوشش در برابر جدا شدن از سطح با اعمال نیروی عمودی در راستای جداسازی پوشش از سطح است. از عوامل موثر در چسبندگی می توان به آماده سازی سطح، تمیزی سطح، نوع رزین و مقدار آن در لایه رنگ، میزان شبکه ای شدن رزین در پخت کامل و غیره اشاره کرد.

روش های متفاوتی برای بررسی و تست چسبندگی رنگ به سطح مورد نظر مورد استفاده قرار می گیرد که متداول ترین آن ها در صنعت کشورمان، تست چسب نواری (Tape Test) و تست Pull-Off است. تست چسب نواری خود به دو روش متداول زیر انجام می گیرد:

• آزمایش چسبندگی به صورت دو خط متقاطع یا ایکس کات (X-CUT)
• آزمایش چسبندگی به صورت برش عرضی یا کراس کات (CROSS-CUT)

موضوع این نوشته، معرفی و توضیح تست های چسبندگی ایکس کات و کراس کات طبق ASTM D 3359 است. در این استاندارد، آزمایش چسبندگی رنگ با اعمال و جدا نمودن چسب نواری بر روی بریدگی یا برش ایجاد شده روی فیلم رنگِ سطوح فلزی با دو روش A (روش ایکس کات) و B (روش کراس کات) توضیح داده شده است. از روش ایکس کات بیشتر برای کارهای صنعتی و کارگاهی و از روش کراس کات بیشتر برای کارهای آزمایشگاهی استفاده می شود. روش کراس کات معمولاً برای رنگ های با ضخامت کمتر از ۱۲۵ میکرون به کار می رود.

اصول تست چسبندگی رنگ با چسب نواری:

اصول روش تست ایکس کات (X-CUT) به این صورت است که یک بریدگی به شکل X در قسمتی از فیلم رنگ روی سطح فلز ایجاد می شود و سپس یک چسب نواری مخصوص را بر روی بریدگی اعمال و پس از مدت زمان مشخصی از روی آن جدا می کنند. جدا شدن رنگ از لبه های بریدگی X با مقیاس OA تا ۵A مورد ارزیابی قرار می گیرد. مقیاس ۵A حالت بدون جدایش است.

اصول روش تست کراس کات (CROSS-CUT) هم به این صورت است که به وسیله ابزار برش متقاطع کراس کات، شبکه ای از ۶ الی ۱۱ شکاف یا بریدگی به صورت خطوط عمود بر هم در قسمتی از فیلم رنگ روی سطح فلز ایجاد می شود و سپس یک چسب نواری مخصوص را بر روی آن ها اعمال و پس از مدت زمان مشخصی جدا می کنند. جدا شدن رنگ از لبه های بریدگی ها با مقیاس ۰B تا ۵B مورد ارزیابی قرار می گیرد. مقیاس ۵B حالت بدون جدایش است.